Uzaya gitmek nasıl bir şeydir acaba? Hiç düşündünüz mü? Yörüngeden Dünya’ya bakmak…
63 yıl öncesine kadar bunu hiç kimse bilmiyordu. Sonra tarihte ilk kez Yuri Gagarin adında biri uzaya çıktı ve oradan Dünya’ya baktı. Yerdeki arkadaşlarıyla Rusça konuştu: ”Dünya mavi! Ne kadar güzel! İnanılmaz!”
Ay’a gitmek nasıl bir şeydir acaba? Bunu hiç düşündünüz mü? Ay’dan Dünya’ya bakmak…
55 yıl öncesine kadar bunu da hiç kimse bilmiyordu. Sonra tarihte ilk kez Neil Armstrong adında biri Ay’a ayak bastı ve oradan Dünya’ya baktı. Yerdeki arkadaşlarıyla İngilizce konuştu: “İnsan için küçük ama insanlık için büyük bir adım!”
O günden bugüne insanlık Ay’a 24 kişiyi ve uzaya 44 ülkeden 656 kişiyi gönderdi. Ve bugün, 2024’te sıra bizde. İnsanlık için belki yine küçük ama bizim için Türkiye için anlamı büyük bir adım.
Bir Türk vatandaşı, Alper Gezeravcı uzaya çıkıp, yerdeki arkadaşlarıyla, bizlerle bu kez Türkçe konuşacak.
Şimdi onu bu uzay görevi öncesinde Dünya insanlarına İngilizce anlattığı bir çocukluk anısıyla dinleyelim.
“5-6 yaşlarındayken köyümüzdeydim. İlk uçağı gördüğümde ninemin yanımdaydım. Ben o uçağın şoförü olmak istiyorum dedim.”
Uçağın şoförü olmak istiyorum… Silifke’nin bir köyünde ilk kez yerden bir uçağı gören bu çocuk, şimdi uzaydan Dünya’ya bakacak. Bu bakışın bizde bir şeyleri değiştirmesi lazım.
Buna inandığım için yıllardır uzayla ilgili görevleri yakından takip edip sizlere canlı yayınlarla aktarmaya çalışıyorum. Özellikle gençlerin, çocukların başını kaldırıp yukarılara bakmasını istiyorum. Bu kez de yine aynı şeyi yapmak için YouTube’daki pek çok içerik üreticisi arkadaşımızla bir araya geldik ve 17 Ocak 2024’te yapılması planlanan bu uçuşu sizlere canlı olarak aktaracağız.
Bu ortak canlı yayın öncesinde sizlere bu konu hakkında bazı ön bilgiler vermek istiyorum. Uluslararası Uzay İstasyonuna yapılması planlanan bu özel uzay uçuşunun resmi adı: Axiom Mission 3 (kısaca Ax-3) olarak belirlendi. 14 gün sürecek bu görev Axiom Space tarafından gerçekleştirilecek ve alçak yörüngeye çıkmak için de SpaceX’in Crew Dragon uzay aracı kullanılacak.
Mürettebatın dört üyesi de askeri pilotluk geçmişine sahip. ABD’den eski bir NASA astronotu ve şu anda Axiom’un bir çalışanı olan Michael López-Alegría, 6 kez uzaya çıkmış tecrübeli biri olarak bu görevin komutanı olacak. Çünkü NASA, ISS’ye yapılacak her özel mürettebatlı görevin eski bir NASA astronotu tarafından yönetilmesini şart koşuyor. İkinci uzay uçuşunu yapacak İtalya Hava Kuvvetleri’nden Walter Villadei ise görev pilotu olacak. Kendisi geçen yaz Virgin Galactic’le ilk kez uzaya çıkmıştı. Görev uzmanları ise Türkiye’den ilk kez uzaya gidecek olan Alper Gezeravcı ve yine ilk kez uzaya gidecek olan İsveçli Marcus Wandt olacak. Bu aynı zamanda ESA sponsorluğundaki bir astronot için ilk ticari uzay uçuşu görevi. Yedek mürettebat olarak da uzay aracı komutanı mevkiinde Axiom Space’den Peggy Whitson ve görev uzmanı olarak da TUA’dan Tuva Cihangir Atasever bulunuyor.
Gördüğünüz gibi bu görevde yedek mürettebatla birlikte bizden iki isim var ve bunlardan Alper Gezeravcı uzaya çıkan ilk Türk vatandaşı olacak. Görev komutanı ABD ve İspanya’dan çifte vatandaşlığa sahip olduğu için 4 kişi 5 ulusu temsilen uzaya çıkıyor ve bu şekliyle Axiom 3 de “tümüyle Avrupalı mürettebata sahip ilk ticari astronot görevi olma” ünvanını kazanıyor.
Gidecekleri yer: ISS Uluslararası Uzay İstasyonu. Oraya 1998’den bugüne kadar gerçekleştirilen 117 mürettebatlı uçuşla 21 ülkeden 269 kişi yolculuk yaptı. Çeşitli deneyler gerçekleştirdi. Bazıları aylarca bazıları 1 yıl gibi uzun süreler boyunca uzayın ve düşük kütle çekiminin insan bedeni üzerindeki etkilerine dair araştırmalar yaptılar.
Bu görevde de yine aynı şekilde mikrograviti araştırması yapılması ve teknolojik demolar gerçekleştirilmesi planlanıyor. Her ülke kendi gerçekleştirmek istediği düzenekleri hazırlayıp oraya gönderiyor. Toplamda 30 deney düzeneği hazırlanmış. Türkiye’den gönderilen projeler arasında da ilginç deneyler görüyoruz. Örneğin: TÜBİTAK-UZAY sponsorluğunda hazırlanan bir projenin adı: “Mikro Yerçekimi Altındaki Bitkilerde Aşırı Tuz Stresi ve CRISPR Gen Düzenleme Etkinliği.” Bir başka deneyde metal parçacıkların havada yakılmasıyla Dünya üzerinde sıfır karbonlu enerji üretim teknolojilerinin geliştirilmesi; ya da örneğin metal parçacıkların Mars atmosferinden toplanan CO2 ile reaksiyona sokulması yoluyla Mars’ta itici sistemlerin ya da enerji üretiminin geliştirilmesi için uygulamalar geliştirmeye yönelik araştırmalar var. Söylerken bile yoruluyor insan 🙂
Her uzay görevinde olduğu gibi burada da önce astronotlar sıkı bir eğitimden geçirilip daha sonra da karantinaya alındı. Bu aşamada birbirlerini daha yakından tanıma fırsatı bulmuş oldular. Bakın görevdeki diğer astronotlar Alper Gezeravcı için neler söylemiş.
“Alper çok kibar biri. Aynı zamanda profesyonel anlamda da çok yetkin.”
“Çok mütavazı ve çok da net. Çok çok özgün biri.”
“Farklı kültürlerden geliyor olsak da geçmişimiz birbirine benziyor o yüzden ortak dili bulmamız kolay oldu.”
Bu görev için astronotlar eğitimlerini iki ayrı merkezde almak durumundalar. Önce yolculuğun gidişini ve dönüşünü gerçekleştirecekleri Dragon uzay aracıyla ilgili prosedürleri öğrenmek için SpaceX’in California Hawthorne’daki merkezinde bir eğitim almışlar. Sonra da uzayda kalacakları istasyonun eğitimini almak üzere Houston’daki meşhur görev kontrol merkezinde bir eğitim daha almışlar. Ben her iki merkezi de gezmiştim. Özellikle Houston’daki yer muazzam. Oradaki hangar gibi büyük bir binada ISS’deki modüllerin birebir kopyası var. Zaten herhangi bir şeyi uzay istasyonuna göndermeden önce mutlaka yerdeki o merkezde denemeleri yapılıyor ve astronotlar da daha gitmeden oarada vakit geçiriyorlar ve adeta evleri gibi öğreniyorlar.
Fırlatma Florida’daki Kennedy Uzay Üssü’nden gerçekleştirilecek. Oradaki tarihi fırlatma rampası bu iş için hazırlandı. SpaceX’in Falcon 9 roketinin üzerine yerleştirilmiş bir Crew Dragon Freedom kapsülüyle ISS’e gidecek olan astronotlar toplamda 14 gün geçirecek.
Şimdi bu tür uzay görevlerinde bir çok geleneke oluşmuş durumda. Mesela bir rozet tasarlanıp astronotların ismi yazılıyor. Az önce sözünü ettiğim deney düzeneklerinin yanı sıra astronotların yanında bazı özel eşyaları götürmesi geleneği de var. Ben görev öncesi son bilgilendirme toplantılarından takip edip öğrenmeye çalıştım. Alper Gezenavcı ne götürecek acaba diye… Ailesinin, yeğenin fotoğraflarını götüreceğini söylüyor. Bir de bir sürprizim olacak diyor:
“Orada bizim dünyaca bilinen misafirperverliğimizi gösterecek sürpriz hediyelerim de olacak.”
Lokum 🙂 Uzaydaki ilk Türk kahvesi 🙂
Düşünsenize… Crew Dragon kapsülü ISS’in Harmony modülüne bağlanıyor. Kapak açılıyor. Orada bir karşılama töreni. Hop kolonyalar dökülüyor, lokumlar dağıtılıyor, tabi mikrograviti etkisiyle hepsi havalarda uçuşuyor. Hep beraber göreceğiz.
Bu anlamlı görevi ortak bir canlı yayınla paylaşmayı planladığımızı söylemiştim. Fırlatmalarda gecikmeler, ertelemeler de olabileceği için diğer tüm ayrıntıları ve canlı yayın linkini açıklamalar bölümüne bırakıyorum. Anlık duyurular için de her zaman olduğu gibi Instagram’ı kullanacağım. Aboneliklerinizi, hatırlatıcılarınızı kontrol etmeyi unutmayın.
Hep uzay tarihinin önemli bir kilometre taşını hep birlikte yaşayalım diye çağrılar yapıyordum. Bu kez sadece o da değil, Türk Uzay Tarihi’nin çok önemli bir kilometre taşını birlikte izleyelim. Kafalarımızı gündelik hayatlarımızdan bir nebze de olsa yukarı kaldırıp, istikbalimize, göklere, uzaya bakalım.
Çünkü o bakışın bizde bir şeyleri değiştirmesi lazım.