Mr. Robot’la kuralları yıkmak

Matrix filminden yola çıkarak fotoğrafçılıkta kullanılabilecek 9 kompozisyon kuralını incelemiştik. Kuralları öğrenip yerli yerinde kullanmaya başladıktan sonra yapılması gereken şey nedir? Onları yıkmak! Bunun için Mr.Robot dizisini kullanacağız.

Mr. Robot’daki baş karakterimiz bir siber güvenlik firmasında çalışıyor. Bu plandaki kompozisyona bakarak hemen onun kravatlı / takım elbiseli yani beyaz yakalı adam olduğunu zannetmeyin. Bizim adamımız çekingen, utangaç, antisosyal. O yüzden baskın karakter ayakta durup elleri cebinde konuşuyorken o çerçevemizin alt tarafında adeta ezilmiş durumda. Buraya kadar kompozisyon kuralları açısından hiç bir problem yok. Üçler kuralı uygulanmış. Her iki karakter de olması gerektiği gibi çizgilerin üzerine yerleştirilmiş.

İki diyoruz ama aslında burada üçüncü bir gizli karakter var. Bilgisayar ekranının arkasındaki “E” harfi. “Evil” şirketinin logosu. Cümlemizdeki gizli özne.

Bu üçüncü karakterin de yardımıyla kompozisyonumuzda dengeyi sağlayan bir üçgen elde ediyoruz. Yani bu planda bir değil iki kompozisyon kuralı birden kullanılmış.

Fakat izlemeye devam edince hemen bir sonraki planda kurallar yıkılıyor. Karakter çerçevenin tamamen sağına taşınmış. Üçler kuralı açıkça ihlal ediliyor. Dahası böyle bir durumda kurallara göre bakması gereken yön yerine tam tersi istikamete bakıyor. Bilinçli bir şekilde iki kural birden ihlal ediliyor.

Peki neden? Belki de yönetmen bu planı yanlışlıkla gözden kaçırmıştır. İzleyenler bunun mümkün olmadığını anlayacaklardır. Dizide kompozisyon kuralları zaman zaman bilinçli olarak yıkılıyor. O zaman tekrar soralım.

Peki neden?

Kuralları uygulamak çok kolaydır, çünkü bunlar evrenseldir. Ama biri kuralları yıktığında nedenini kolayca açıklayamazsınız. Genellikle sanatçılar bunu yapar, konulmuş kuralları aşar, yıkarlar. İzleyici olarak bizler de “peki neden?” sorusunu sorarız. Zaten sanatçının amacı da bize bu soruyu sordurtmaktır. Cevabını verip vermemek, üzerinde düşünüp düşünmemek tamamen bize kalmıştır.

[bctt tweet=”Kuralları uygulamak çok kolaydır. Ama biri kuralları yıktığında nedenini kolayca açıklayamazsınız.”]

Mr. Robot’a dönecek olursak… Bana göre kuralları yıkmasının sebebini hikayede aramamız gerekiyor. Burada bir öyküleme (storytelling) tekniği olarak karakterin ve içinde yaşadığı dünyanın ilişkisi yeniden tanımlanmış. Bu ilişki klasik kompozisyon kurallarıyla gösterilemez.

Eğer antisosyal bir karakteri alıp modern dünyanın merkezindeki bir şehre New York’a yerleştirecekseniz önce onu köşeye sıkıştıracaksınız.

Metroda giderken görünmez olmak isteyecek.

Kendi evinde bile bir aksesuar gibi hissettireceksiniz.

Modern dünyanın, gücün sembolü kulelerin arasında kaybolup gidecek.

Bu duyguları verebilmek için kompozisyon kurallarını yıkıp dengesiz, orantısız, çarpık bir çerçeveleme yapmak gerek. Tek başına bu da yeterli değil elbette. Işık kullanımı, renk paleti, alan derinliği, geniş ya da dar açı tercihi gibi pek çok araç sizin hikayenizi daha iyi anlatmanıza yardımcı olacak.

Mr. Robot’ta kuralların yıkıldığı planlarda mekanlar öne çıkıyor. Dizinin daha ilk bölümünün ilk planında bunu görebiliriz. Modern dünyanın sembolü yüksek binalar, inşaatlar ve onu inşa eden insanlar. En tepedeki %1’in tepesindeki %1. Fotoğrafa leke olarak baktığımızda yarısı siyah diğer yarısı beyaz olan bir kompozisyon. Daha girişte kurallar yıkılarak yeni bir tanım yapıldı: “Bundan böyle mekanlar özellikle de binalar görüntülendiğinde aklınıza bunu yapan o insanlar gelsin…” deniliyor. Dünyanın yarısı siyah, ama diğer yarısında, gökyüzünde hala umut var.

[bctt tweet=”Dünyanın yarısı siyah, ama diğer yarısında, gökyüzünde hala umut var.”]

Bu dizide de tıpkı Matrix’teki gibi baş karakterin uyanışına yol açan bir mentor var. Uyanışın gerçekleştiği yer ise bir dönmedolap. Hayatta ne kadar yükselsek de bir gün ineceğimizi anlatan nefis bir metafor. Yine kuralların yıkıldığı bir plan. Ufuk çizgisi ve ona paralel diğer tüm çizgiler hafifçe yatık. Çerçevemizde bu kez binalar değil bir kafes var. Buna rağmen mentor karakterimizin en sevdiği yer burası. Çünkü kafes onu dış dünyadan koruyor.

Binaların insanlaştırılıp, insanların binalaştırıldığını en net gösteren plan, karakterimizin küçük zafer anı. Bu kez modern dünyanın merkezi New York’un da merkezi olan Times meydanındayız. Bu planda da klasik kompozisyon kuralları yıkılıyor ama artık sebebini biliyoruz.

[bctt tweet=”Kuralları yıkmak, onları uygulamaktan çok daha zordur.”]

Kuralları yıkmak, onları uygulamaktan çok daha zordur. Ama hikayenizi daha iyi anlatmak için bunu yapmanız gerekiyorsa yapmalısınız.