Dünyanın en zengin insanlarının kitaplarla derdi ne?

Geçenlerde günün haberlerine göz atarken bir tanesi dikkatimi çekti: “Jeff Bezos, Amazon’un Hindistan’da yer alan küçük işletmelere 1 milyar dolar yatırım yapacağını açıkladı.” 1 milyar dolar! Şöyle görselleştirelim bu miktarı…

Burada 10.000$’lık bir deste görüyorsunuz. 2018 TÜİK verilerine göre Türkiye’de yıllık ortalama brüt kazancın 49.000 TL olduğunu düşünürsek bu desteden biraz daha az kazanç elde ediliyor bir yılda. Bir avuç para. 100 kişinin ya da yılda 1 milyon dolar kazanan bir zenginin kazancı da bu. Küçük bir çantaya sığacak kadar… Bunun 100 katını yani 100 milyon doları ancak bir palet ve forklift yardımıyla taşıyabilirsiniz. İşte bu da 1 milyar dolar. Jeff Bezos’un az önce okuduğum haberde belirtilen Hindistan’daki küçük işletmelere yapacağı yatırım miktarı. Gerçekten çok büyük bir para bu… Bizim için… Jeff Bezos için de hatırı sayılır bir miktar diyebiliriz tabi. Ama kendisi sadece geçen yıl bunun 10 katını kaybettiği halde şu anda dünyanın en zengin insanı. Kurduğu ve yönettiği şirketi Amazon’un yaklaşık piyasa değerini görelim mi şimdi de? Yaklaşık 1 trilyon dolar. Epeyce bir kağıt demek bu. Ölçeği daha iyi anlayabilmek için o kağıt destelerinin kenarında duran figüre bakın şimdi de. O Jeff Bezos. Üstelik o Jeff Bezos bu kadar çok kağıt parayı kazanmak için yine bu kadar çok kağıdı satarak işe başladı. Kitapları. Amazon başlangıçta sadece kitap satan bir online mağazaydı. Çünkü 25 yıl kadar önce “kendime nasıl bir iş kursam acaba?” diye düşünürken aklına kitaptan başka bir şey gelmiyordu Jeff Bezos’un. İnternet diye bir şey çıkmıştı ve oradan kitap satmayı deneyebilirdi. Zihniniz en çok neyle meşgulse aklınıza da onunla ilgili fikirler gelir. Kitap okumayı çok seven Bezos sadece bu sebeple dünyanın en zengini olmadı tabi. Ama olduktan sonra da kitaplarla ilişkisi pek değişmedi. Kendisi hakkında yazılmış biyografide tavsiye ettiği kitapların listesinden de bunu anlayabilirsiniz.  

Şimdi bu kadar zengin olduğunuzu düşünün. Ama biraz daha yaşlısınız. 65 yaşına gelip emekli olmuşsunuz. Nasıl bir hayat yaşardınız? Mesela her gün sabahın 6:00’ında kalkar mıydınız? Kıyafetlerinizi giyip elinizde bir pazar çantası dolusu yükle arabınıza geçip oradan da ofise gitmeye devam eder miydiniz? Düşünün o kadar zenginsiniz ki her gün 1 milyon dolar harcasanız 300 yıl boyunca hiç para kazanmadan hayatınıza devam edebilirsiniz. Ama unutmayın 65 yaşındasınız. Hayatınıza devam edebilecek o kadar yılınız yok önünüzde. Yine de elinizde böyle bir pazar çantasıyla sabahın 8:00’inden akşamın 6:00’sına kadar o toplantı senin bu toplantı benim dolaşır mıydınız? Koca koca beyaz tahtaların önünde problem çözmeye çalışır mıydınız?

• • Hep zamanında gelir. Dakiktir. Her bir toplantıya. Hiç aksatmadan. 

Zamanın en büyük kaynak olduğunu anladığı için böyle davranan 65 yaşındaki bu emekli, dünyanın en zengin ikinci kişisi: Bill Gates. Onun takıntısı da her zaman yanında taşıdığı pazar çantasının içinde. Peki o çantanın içinde ne mi var?

Kitaplar. 

Sonuncusunu hatırladınız mı? Life 3.0. İçindeki bir bölümü özetleyerek anlatmıştım sizlere… Bu çantadaki kitaplar her hafta yenileniyor. Düzenli olarak. Hepsini başından sonuna kadar okumuyor elbette. Ama onlarla zaman geçiriyor. Notlar çıkartıyor. Notlarını kişisel blogundan herkesle paylaşıyor. Yanlış anlaşılmasın, onun bu kitap takıntısı emekliye ayrıldıktan sonra değil, iş hayatından da önce daha çocukken başlamış. “Inside Bill’s Brain” belgeselinde çocukluğundan itibaren ne kadar sıkı bir kitap kurdu olduğunu görüyorsunuz. 

Şimdi sizi taşrada bir lokantaya götüreceğim. Amerika’nın Çemişgezeği diyebileceğimiz bu kentteki esnaf lokantasında Bill Gates’le karşılıklı oturmuş hamburger yiyen bu kişi dünyanın en zengin üçüncü kişisi: Warren Buffett. Yani şu anda yaklaşık toplamda 200 milyar doları kontrol eden iki kişiyi görüyoruz. Bu iki kişinin servetlerinin büyüklüğü dışındaki ortak özelliği okumak. Dünyanın en ünlü yatırımcılarından Buffet günde 5-6 saatini okumaya ayırıyor. Yatırımcı olduğu için kitaplardan çok gazeteleri ve kurumsal raporları okuyor. Onunla yapılan bir röportajda bu kadar çok içeriğin üretildiği çılgın bir dünyaya nasıl ayak uyduruyorsunuz diye sorulunca aynen şunları demiş:

Okuyorum ve okuyorum ve okuyorum. Muhtemelen günde 5-6 saat okuyorum. Gençliğimde olduğu kadar hızlı değilim. Ama günde 5 gazete okuyorum. Ciddi miktarda dergi okuyorum. Yıllık şirket raporlarını okuyorum. Okumayı her zaman çok sevdim. Özellikle biyografi kitaplarını okumaktan hoşlanıyorum. 

Röportajın devamında “peki bu kadar çok bilgiyi nasıl işleyebiliyorsunuz?” diye sorduklarında “bu kadar çok okuduktan sonra kafamda filtreler oluşmaya başlıyor” diye cevap veriyor. “Birisi benimle bir yatırım fırsatı için görüştüğünde ya da bir şeyi okumaya başladığımda bu filtreler sayesinde 2-3 dakika içerisinde karar verebiliyorum.” İşte beni en çok onun bu yorumu etkiledi. 

Neden bu yorumu önemli bulduğumu sizlere bu videonun sponsoru olan Bundle uygulamasından bahsedince daha iyi anlayacaksınız. Bundle, Türkiye’deki en fazla mecra çeşitliliğine sahip olan haber okuma uygulaması. Her kategoriden Türkiye’nin en büyük haber ve içerik sitelerini okuyucuya sunan; teknoloji, bilim, kültür, sanat, sinema vb. tüm alanlarda aklınıza gelebilecek her mecrayı bulabileceğiniz; bunun yanısıra şu ana dek karşılaşmadığınız ancak içeriklerinin kalitesiyle öne çıkan bir çok yeni mecrayı da keşfedebileceğiniz bir uygulama. Benim en sevdiğim özelliği içindeki filtreler yardımıyla kaynaksal değil kavramsal takip de yapabiliyor oluşunuz. Çünkü artık gazeteden çok habere odaklanmak ve hatta onları bile kategorik okumak önemli. Ben “teknoloji” kategorisini oluşturunca yerli yabancı pek çok kaynaktan önüme düşen teknoloji haberlerini bir arada görebiliyorum. Zaten bu videonun konusu tam da bu şekilde aklıma geldi. Okuduğum haberin içeriği “dünyanın en zengin insanlarının kitaplarla derdi ne?” sorusu değildi. Jeff Bezos’un Hindistan’a yapacağı bir yatırımdı. Fakat daha önceki okumalarımın kafamda oluşturduğu filtreler beni böyle bir içerik oluşturmaya itti. 

Zaten o yüzden Warren Buffet’ın az önce aktardığım yorumu beni çok etkiledi. Çok okuması onun çok bilgili olmasını sağlamıyor. Artık bilgiye erişmek kolay. Çok okuması onun bilgi işlem gücünü arttırıyor. Karar verme sürecini hızlandırarak daha doğru bir hale getiriyor. 

Günde 3 saat okuma yapan bir başka zengin Mark Cuban “okuduğum her şey herkesin açıktan erişebileceği bilgiler” diyor. “İsteyen herkes bu kitaplara ve dergilere erişebilir. Anlaşılan çoğu insan bunlara erişmek istemiyor.”

Sizlere bu dünyanın en zengin 20 insanının en az yarısının okumayla bir derdi olduğunu daha pek çok örnekle kanıtlayabilirim. Bu listeye henüz girememiş Elon Musk gibi kişilerin küçüklüğünde günde 10 saat okuduğunu, yaşadığı yerdeki kütüphanede bulunan tüm kitapları bitirdiği için artık çevre kütüphanelerden kitap getirtmek zorunda kaldığını zaten anlatmıştım. Buradan otomatik olarak “çok okuyan çok zengin olur” sonucu çıkmaz. Ama belli ki çok zengin olanların çoğu çok okuyanlardan çıkıyor. 

Neden biliyor musunuz? Bu kadar çok servete sahip olan bu kişiler okumak gibi çok basit gözüken ve epeyce de vakit alan bir işi başkalarına, yardımcılarına, danışmanlarına havale etmiyor. İşlerine güçlerine, yaşlarına başlarına bakmadan okuma işini bizzat kendileri yapıyor. 

Şu manzarada sizin ve benim gibi insanların sahip olamayacağı tek şey bir deniz uçağı. Gerisi herkesin ulaşabileceği kaynaklar ve Bill Gates de bu kaynakları kullanıyor. 90’lı yıllardan beri sık sık bu şekilde inzivaya çekiliyor. “ThinkWeek” adını verdiği bu inzivada tek başına küçük bir kulübenin içinde kitaplarıyla okuyup düşünerek bir hafta geçiriyor. Kafasında yeni filtreler yaratıyor. Günümüz dünyasını ve geleceği anlamaya çalışıyor. Bulduğu bu bilgileri işliyor. Optimize çözümler üretmeye çalışıyor. 

Yahu ne çözümü diyeceksiniz? Bunun için sözünü ettiğim belgeseli izleyebilir ya da yazılmış biyografileri okuyabilirsiniz. Bir ara 5 yaşından küçük çocukların neden öldüğü konusunu araştırmış ve ishalden olduğunu tespit etmiş. Sonra da kafayı şu kavanozun içindekilere takmış. Evet, doğru tahmin ettiniz. Bu problemi çözmek için, yani milletin p*h problemini çözmek için bizzat çalışmasının yanı sıra servetinin hatrı sayılır bir miktarını da kullanmış. Karısıyla kurdukları vakıf sadece geçen yıl 35 milyar dolarlık bağış yaptı. Az önce gösterdiğim esnaf lokantasında yemek yedikten sonra arkadaşı Buffett’ı da 31 milyar dolar bağış yapmaya ikna etti. Amaçları her yıl sadece ishal yüzünden ölen 500.000 çocuğun sayısını 2030’a kadar sıfırlamak. Küçük bir kulübede kitapların arasında geçirilen haftalık inzivalar herkese böylesine bir zenginlik ve etki gücü kazandıramaz belki ama en azından bir vizyon kazandıracağı kesin.

Bir pazar çantasını kitaplarla doldurup bir hafta boyunca onları okumak, notlar çıkarmak ve düşünmek. 

İstesek hepimizin yapabileceği bir şey. Ama anlaşılan çoğumuz bunu istemiyor…