Tesla her yıl düzenli olarak halka açık bazı toplantılar düzenliyor. Hissedarlar günü, pil günü, yapay zeka günü gibi… Geçen yıl yapılan yapay zeka günündeki en büyük sürpriz Tesla Bot duyurusuydu. Gündelik işlerimize yardımcı olacak bir robot yapacaklarını ilan ettiler. Oldukça şık görünümlü tasarımlarını paylaştılar. Robot olarak gösterdikleri şeyse şuydu.
Spandeks kostümü içerisinde dans eden biri. İzleyicilerini ve takipçilerini trollemekten farklı türde bir keyif alan Elon Musk, dansçının ardından onun gerçek bir robot olmadığını açıkladıktan hemen sonra ekledi:
- Tesla Bot gerçek olacak.
Aradan 13 ay geçti. Belli ki bu sözü tutabilmek için mühendisler epeyce bir çalıştılar. Çünkü geçen hafta düzenlenen 2022 Yapay Zeka gününde Tesla Bot adını verdikleri insansı robotu nihayet sahneye çıkardılar. Titrek adımlarla her an düşecekmiş gibi yürüyen robot, bu kez içinde bir insan olmadan diğer insanları selamladı.
İçinde bir insan olmadan mı acaba? Robotla ilgili aklımda oluşan bir takım sorulara değineceğim ama önce kendisini bir tanıyalım.
1.73 boyunda 57 kiloluk humanoid bir robot bu. Yani insan anatomisine benzer şekilde tasarlanmış. İnsan gibi bacakları ve elleri var. Onları kullanarak 20 kg.’lık yükleri taşıyabilecek. Hareket edebilmesi için boynunda 2, gövdede 2, ellerde, kollarda ve bacaklarda da 12’şer olmak üzere toplamda 40 elektromekanik parça kullanılmış.
Dikkat ederseniz ellerdeki parça sayısı, kol ve bacaklardakiyle aynı miktarda. Bu kısmı özellikle vurguluyorlar: ellerin “insan seviyesinde” olduğunu söylüyorlar. Robotik alandaki en önemli problemlerden biri bu çünkü.
Bugüne kadar özellikle Japonlar robotlar konusunda çok önemli ilerlemeler kaydetti. Kendi robotunu yapan ilk otomobil üreticisi Tesla değil. Honda, 2000 yılında Asimo adlı robotunu tanıtmıştı. Tam 22 yıl boyunca sahnelerde dans edip insanlara el salladı ve nihayet 31 Mart 2022’de son bir kez daha hayranlarıyla buluştuktan sonra emekliye ayrıldı Asimo. Çünkü “show” yapmaktan başka bir işe yaramıyordu!
Peki Tesla da aynı amaçla mı kendi robotunu tasarladı? Evet şimdilik o da sahnelerde “show” yapıyor. Ama Honda’nın Asimo’sunda farklı olarak Tesla’nın “Optimus” adlı bu robotu çok sayıda üretilecek ve satılacak. Fiyatının $20.000 civarında olacağı söyleniyor.
Kendi açıklamalarına göre Tesla Bot, yeni nesil bir otomasyonu öngörüyor. Gündelik hayatımızda bizim için tehlikeli ya da kendini tekrarlayan ya da sıkıcı bazı işleri ona yaptıracağız. Bir ev robotu olacak yani. Mutfaktaki yiyecekleri toplayıp yemek pişirecek. Evdeki çocukların ya da yaşlıların bakımına yardımcı olacak. Şu yürüyüşüne bakılırsa yaşlılar ona daha çok yardımcı olacak gibi gözüküyor 🙂
- (Elon Musk) Robot aslında gösterdiğimizden çok daha fazlasını yapabiliyor. Sadece yüzüstü kapaklanmasını istemedik 🙂
Şimdi şöyle bir yorum yapmak istiyorum. Etkinlikten anlayabildiğim kadarıyla bu robot yukarıdan aşağıya doğru önceliklendirilmiş. Bacaklar henüz tam çalışmıyor. Eller ve kollar eşyaları kavramak ve kaldırmak konusunda fena değil. Ama onu bugüne kadar yapılan diğer robotlardan ayrıştırabilecek en önemli alameti farikası kafası ve gözleri.
Üzerinde 8 tane autopilot kamerası var. Tıpkı Tesla otomobillerde olduğu gibi. Aslına bakarsanız bu otomobilleri kullandığınızda bir anlamda tekerlekleri, sensörleri ve kameraları olan bir bilgisayar kullanmış oluyorsunuz. Onu kullanmak üzere içine girdiğinizde adeta bir robotun içine girmiş oluyorsunuz. Her gün milyonlarca araç trafikte kameralarını, yani gözlerini kullanarak seyahat ediyor. Yapay zeka desteğiyle yarı otonom bir şekilde hızlanıyor, yavaşlıyor, şerit değiştiriyor. İşte bunları yapabilmek için sokaklardaki nesneleri optik olarak belirliyor.
Tesla aynı teknolojiyi Optimus’a transfer etmiş. Bu robot da otonom araç kullanımı için gerekli olan kameraları ve topladığı bilgiyi işleyen yapay zekayı kullanarak etrafındaki nesneleri belirliyor. Dediğim gibi kafa tarafı daha gelişmiş.
Robotun yeni modelinde bunu daha da iyi anlıyoruz. Çünkü bu yeni model henüz yürümeye bile başlamamış. Yardımcılar tarafından sahneye zar zor getirilebildi. Ancak ellerinin ve parmaklarının oldukça gelişmiş olduğu söylendi. Dolayısıyla alet edevat kullanımı konusunda işe yarayacağı iddia edildi.
Tesla otomobil üretimi konusunda kazandığı tecrübeyi bu kez robot üretmek için kullanacak. Seri üretimi kolaylaştıran tasarım kararları vererek maliyetleri aşağıya çekecek.
Optimus, bugüne kadar yapılan en gelişmiş robot filan değil. Bundan 7 yıl önce 2015’te yapılan DARPA robotik yarışmasına katılan 25 robotun çoğu çok daha etkileyici özelliklere sahip. Sonra her yılbaşında yaptıkları neşeli danslarla sevimli gözükmeye çalışan Boston Dynamics robotları var bir de…
Tesla’nın iddiası kendi yapacakları robotun seri üretim için düşünülerek tasarlanması. Elektrikli otomobilleri yaparlarken de benzer bir mantık kullanmışlardı. Piyasanın en kaliteli, en gelişmiş özellikli arabalarını yapmak yerine, Tesla en akıllı ve sadece elektrikli araçlar yapmaya odaklandı. Kardeş şirketleri olan SpaceX uzaya taşınan yük maliyetlerini azaltmaya ve daha sık sefer yapmaya odaklandı. Eğer robot işine de bu şekilde odaklanabilirlerse önümüzdeki yıllarda milyonlarca ev robotu görmeye başlayabilir miyiz?
Bunu söyleyebilmek için henüz erken. Elon Musk bile etkinlikte beklentileri ayarlayabilmek için çok çaba sarf etti. Oldukça genç olan robotik ekibinin büyümeye ihtiyacı olduğunu söyledi.
2021’deki konsept aşamasından bugüne üç faz gerçekleştirilmiş. Geliştirilmekte olan yeni modelde insan formuna daha da çok benzetmeye çalışmışlar. Ortalama 73 kg.lık kütlesiyle insan vücudunda 200’den fazla parça serbestçe hareket edebiliyor. Tesla robotunun seri üretime geçebilmesi için bu karmaşık organizmanın sadeleştirilmesi gerekiyor. O yüzden biyolojik analizler yapıp mekanik analojiler çıkarıyorlar.
Bu şemada turuncu gözüken yerler robotun hareketli kısımları. Mavi yerlerse elektrikli aksam. 2.4 kilowatt saatlik bir pil paketiyle robotun bir gün boyunca çalışabilmesi sağlanacak. Robotun beynine Tesla otomobillerinde kullanılan bilgisayar yerleştirilecek. İletişim için Wi-Fi ve telefon bağlantısının yanı sıra ses desteği de düşünülmüş. Otomotiv alanında kullandıkları çarpışma testi modellerini bu robotlar için uyarlamışlar.
Otomobillerde 3 kavrama dikkat ediyorlar: Enerji, kütle ve maliyet. Bu 3 anahtar kelimeyle her parçayı değerlendirip optimize ediyorlar. Otomobili hareketlendirmek için ön ve arkada olmak üzere sadece iki motor var. Oysa bu robotta sayı 28’e çıkıyor. İşte robotun her bir hareketli eklem parçasını aynı kriterlerle optimize etmeyi planlıyorlar.
Maliyetleri düşürebilmek için yaptıkları modellemelerde birbirinden farklı bu 28 parçanın çoğunda kullanılabilecek ortak 6 parça belirlenmiş. Bu model hesaplamalarına göre en düşük maliyetle üretilebilecek bu parçalar kütle başına en yüksek enerjiyi üretebiliyor. Simülasyonda böyle bir parçanın yarım tonluk bir piyanoyu kaldırabilecek güçte olduğu gösteriliyor.
“Aman ne güzel, ama ne gerek var” diyebileceğimiz bir özellik değil bu. Parçanın gerçekten de bu kadar optimize olması lazım. Çünkü insanların eklemleri ve kasları da yürürken böylesi bir güç üretiyor. Henüz bunu başaramadıkları için olsa gerek, sahnedeki robotların kafası iyi çalışırken bacakları titriyordu.
Gelelim el tasarımına. Orada da biyolojik olarak insan elinden esinlenmişler. Neden? Çünkü insan elinin en önemli özelliği daha önce hiç görmediği nesneleri bile tutup kavrayabilecek yetenekte olması. Şu anda fabrikalardaki robotlar çok ağır yükleri tutma, kaldırma, taşıma gibi fonksiyonları yerine getirebiliyor ama o işe göre tasarlandıkları için bunu yapabiliyorlar. Tesla robotu insan elini taklit ederek çok daha esnek taşıma özelliklerine sahip olacak.
Otomobiller bir yerden başka bir yere giderken GPS destekli haritalardan faydalanıyoruz. Oysa bu robot sokaklardan çok koridorlarda dolaşacak. GPS sinyalinin olmadığı yerlerde de sadece optik tanımlama yöntemleriyle yolunu bulabilmesi lazım. Bunun için Tesla otomobillerinde kullanılan sisteme yeni tanımlama ve etiketleme özellikleri getirmişler. İlk kez Nisan 2022’de adım atmaya başlayan robot hala istenilen düzeyde yürüyemese de belli bir gelişme kaydetmiş. İnsan benzeri bir yürüme seviyesine gelebilmesi için Lokomosyon planlaması aşamasına geçilmiş.
Şu anda mühendislerin en büyük problemi ideal ortamla, gerçek dünyanın aynı olmaması. Robot her adımını atarken hem kendi vücudunun parçalarını hem de etrafındaki dünyanın nesnelerini hesaba katması gerekiyor. Üstelik sadece dik durması ve yürümesi yeterli değil. O sırada ellerini ve kollarını da kullanmazsa pratik olarak bir fayda sağlayamaz. Bunun için insanların gerçek dünyada nesneleri nasıl manipüle ettiğini incelemişler. Örneğin bir kutuyu nasıl tutuyor? İnsanın bu hareketini animasyon filmlerinde de kullanılan “motion capture – hareket yakalama” tekniğiyle bilgisayara aktarmışlar. Ardından ters kinematik yöntemle aynı hareketleri robota yaptırmışlar.
Videonun başında “içinde bir insan olmadan mı acaba?” diye sormuştum. Çünkü bu hareketler tam da bir insanın yapacağı türde, hani neredeyse bir kuklacı tarafından oynatılıyor gibi. Aslına bakarsanız kısmen öyle de diyebiliriz. Önceden yapılan insan hareketlerinden yakalanmış bir referans hareket kütüphanesi kullanıyor benim anladığım kadarıyla. Elbette bu kadar basit değil. Çünkü gerçek hayattaki her hareketi önceden bir insana yaptırıp bunu kaydedemezsiniz. Yapay zeka yardımıyla en yakın referans optimize edilerek robot tarafından yenileniyor.
Önümüzdeki haftalarda Optimus’un optimize edilecek daha pek çok parçası olacak. Etkinlik boyunca en çok duyduğum söz “as soon as possible” oldu. Mümkün olan en kısa sürede! Robotu olabildiğince hızlı bir şekilde işe yarayacak hale getirip önce Tesla’nın fabrikalarında kullanmayı planlıyorlar.
Yatırımcılar ve finansal analistler, Tesla’nın robotik teknolojisine yönelmesi konusunda oldukça şüpheliler. Tesla’nın ana faaliyet konusu olan elektrikli otomobillere daha yakın projelere odaklanmasını tavsiye ediyorlar. Ama bir yandan da Apple’ın otomobil üreteceği söylentileri var. Yani bilgisayarcılar otomotive, otomotivciler bilgisayar ve robotlara doğru bir meyil içinde…
Elon Musk, “biz halka açık bir şirketiz, halkın görüşü her şeyin üstündedir, hissedarların davranış biçimine göre neyin doğru neyin yanlış olacağını göreceğiz” yorumunu yapıyor.
Bazıları da “Terminatör’ün beta sürümü çıktı” diyor.
Peki siz ne diyorsunuz?
Marketten alışveriş torbalarınızı taşıtmak için $20.000’lık bir robot alır mıydınız? Ona yemek yaptırır mıydınız? Yoksa mutfak robotuyla iş birliğine devam mı? Evdeki yaşlılara, çocuklara bir robotun bakması fikri nasıl geliyor kulağınıza?
SpaceX’in uzay teknolojisinde, Tesla’nın elektrikli otomobil dünyasında yaptığı yıkıcı yeniliklerin ışığı var mı bu robotta?