Coronavirüs Salgını

25 Ocak, ay takvimine göre Çin’in yeni yılının ilk günüydü.  2020 fare yılı dün resmen başladı. Normalde Çin’de ve Çinli nüfusunun olduğu ülkelerde büyük bir coşkuyla kutlamalar yapılıyor bu tarihte. Hatta yeni yıl kutlamaları için yola çıkan yüz milyonlarca kişi nedeniyle gezegenimizdeki en büyük insan göçü her yıl tam bugünlerde yaşanıyor. Bu yıl hariç. Çünkü Çin’deki 12 kent karantinaya alınmış durumda. 

Güneş takvimine göre geçen yılın son günlerinde tespit edilen bir virüs insanlar arasında yayılmaya başladı. Yeni bir coronavirüs türü olduğu için teknik olarak 2019-nCoV adı verilmiş ama ilk kez Wuhan kentinde görüldüğü için Wuhan coronavirüsü de deniliyor. 11 milyon insanın yaşadığı bu kentin sokakları şu sıralar bomboş. İnsanların sadece hastanelere gitmesine izin veriliyor. Var olanlar yeterli olmadığı için büyük bir hızla yeni bir hastane yapılmaya başlandı. 1000 yatak kapasiteli bu hastanenin 6 gün içerisinde tamamlanması bekleniyor. Çevredeki diğer kentlerle birlikte 35 milyon kişinin ulaşımı kısıtlanmış durumda. Uçak ve tren seferleri iptal edildi. Çünkü salgınlar en hızlı bu şekilde yayılıyor. 

Wuhan’daki Hankou tren istasyonunun hemen yanında Huanan Pazarı var. Wuhan coronavirüsünün ilk kez burada ortaya çıktığı sanılıyor. Burası başta deniz ürünleri olmak üzere çeşitli hayvanların satıldığı bir pazar yeri. Tavuskuşundan, koalaya; dev Çin semenderinden, bambu sıçanına kadar hemen her türlü hayvan bulunabiliyor. Virüsün burada satılan hayvanlardan; bir yarasa ya da zehirli yılandan insanlara geçtiği düşünülüyor. 

Coronavirüsleri 1960’lı yıllarda keşfedildi. Aslında büyük bir virüs ailesi. Corona kelimesi Latince’de taç anlamına geliyor. Bunlara mikroskopla bakınca görülen aura şekli ya da güneşin etrafındaki corona tabakasına benzer haleden ötürü bu isim verilmiş. Bugüne kadar bulunan onlarca coronavirüs çeşidinden 6 tanesinin insanlar arasında bulaşıcı olduğu tespit edilmiş. 2002’deki SARS ve 2012’deki MERS salgınları bu virüslerden ortaya çıkmıştı. Hastalık solunum yollarından bulaşıyor. Ağzın arka tarafındaki ve boğazdaki hücrelere yerleşiyor ve diğer insanlara da buradan yayılıyor. Belirtiler baş ağrısı, ateş ve öksürük şeklinde kendini gösteriyor. 

Şu anda bende tam da bu belirtiler var. Üzerinize afiyet biraz hastayım. Genellikle yılın bu zamanlarında bir grip salgını olur. Ben de bundan nasibimi aldım. Böyle bir zamanda virüs, salgın gibi haberleri okuyup, belirtileri kendinde görmeye başlayınca insan ister istemez tedirgin oluyor. Ancak Wuhan coronavirüs salgını konusunda hemen paniğe kapılmaya gerek yok. Şu ana kadar rastlanan 900 civarında vakanın büyük çoğunluğu Çin’de görüldü. Hastalık nedeniyle hayatını kaybedenlerin oranı %2 civarında. Geçmişteki salgınlarla, mesela SARS salgınındaki %10 oranıyla kıyaslandığında bu şimdilik daha az tehlikeli bir salgın gibi görünüyor. Zaten o yüzden Dünya Sağlık Örgütü uluslararası acil durum ilan edilmesine gerek olmadığı açıklamasını yaptı. Son 20 yılda 5 kez bu tür bir durum ilan edilmişti. Burada şimdilik diyorum, çünkü SARS salgınında ilk 3 ayda virüsün karakteristik özellikleri değişmeye başlamıştı. Wuhan coronavirüs salgınında henüz böyle bir değişim görülmedi. Ancak önümüzdeki aylarda mutasyona uğrayabileceği söyleniyor. Bunun hastalığa olan etkileri ise şimdiden kestirilemiyor. 

Bu yeni tür bir coronavirüs olduğu için henüz tedavisi yok. Hastalığa yakalanmamak için uzmanlar tarafından kişisel hijyen kurallarına dikkat etmek, pişirilmemiş yemeklerden uzak durmak, hayvanlarla doğrudan temasa geçmemek gibi önlemler tavsiye ediliyor. 

Grip de viral bir enfeksiyon. 38°C üzerinde ateş, halsizlik, ağrı, titreme, kuru öksürük gibi belirtileri var. Eğer bu belirtiler şiddetini arttırarak devam ediyorsa mutlaka bir doktora gitmek gerekiyor. Bende şiddetini azaltmaya başladı. Ama yine de bir halsizlik, isteksizlik durumu oluşuyor. Böyle bir haldeyken zinciri kırmamak adına 5 yıldan beri hiç aksatmadan hazırladığım bu Pazar videosunu her zamankinden biraz kısa da olsa yine de hazırlamak istedim. Konuyu araştırırken aklıma geçenlerde okuduğum bir kitap geldi. Dünya tarihini haritalar üzerinden anlatan bu kitapta “Kara Ölüm” diye bir sayfa var. 14. Yüzyılda meydana gelen çok büyük bir veba salgını bu. Avrupa’daki insanların yarısının bu salgında öldüğü düşünülüyor. Haritayı incelediğinizde kaynağının 700 yıl kadar önce Çin’deki aynı bölge olduğunu görüyorsunuz. O zamanlar hastalıklar ticaret yollarıyla, kervanlarla yayılırmış. Çin’le Avrupa’yı birleştiren İpek Yolu’yla bu hastalık önce orta doğuya taşınmış. İbn-i Batuta Şam’da her gün 2000, Kahire’de 10-15 bin kişinin öldüğünü yazıyor. 1347 yılında bugünkü İstanbul, o zamanki Konstantinople ulaşıyor ve oradan da tüm Avrupa’ya yayılıyor. Bütün bu süreç 30 yıl sürüyor. Toplamda 150 milyon kişinin öldüğü düşünülüyor. O zamanki dünya nüfusunun 450 milyon civarında olduğunu düşünecek olursak yeryüzünde yaşayan her 3 kişiden biri bu salgında hayatını kaybetmiş demektir. O zaman yaşanan o korku ve panik hali insanlara çok garip şeyler yaptırmış. Sebebi anlaşılamayan, anlaşılamadığı için tedavisi bulunamayan bu tür hastalıklar çok garip sebeplere dayandırılmış. Bugünkü komplo teorileri gibi de düşünebilirsiniz. Şu resimde diri diri yakılan insanları görüyorsunuz. Bunlar doktor. Onların kuyuları zehirlediği söylentisi ortaya çıkmış. Hastalık da bu yüzden yayılıyormuş. Son günlerde sosyal medyaya pek giremedim ama eminim şu anda başlayan bu yeni salgınla ilgili de envai çeşit teori üretilmeye başlanmıştır. Suçlu ilan edilen kişiler linç ediliyordur. Daha önceki salgınlarda da bu böyleydi. Bundan sonrakilerde de muhtemelen böyle olacak. Tarih tekerrürden ibaret. Hepimize şimdiden geçmiş olsun.