Örümceği eğitip sıçratabilir misiniz?

Örümcekten korkar mısınız? Peki ya sıçrayan örümcekten? Bazıları bundan hiç korkmuyor. Hatta onun başını okşayarak evcilleştirmeye çalışanlar bile var. Bunlardan biri Mustafa Bey. Dr. Mostafa Nabawy. Kendisi bir bilim insanı. Sıçrayan örümcekleri ehlileştirmeye çalışıyor. Geçenlerde ekibiyle yaptığı bir bilimsel araştırmayı “Nature” dergisinde yayımladı.

Araştırma için bu ekip 4 tane dişi regal sıçrayan örümcek Phidippus regius işe almış. Bilimsel ismini özellikle verdim, çünkü sıçrayan örümcek deyince öyle tek bir türden bahsetmiyoruz. Bunlar tam bir hakiki pokemon ailesi. Doğada şu ana kadar keşfedilen 35000 farklı örümcek çeşidinden 6000 çeşidi sıçrayabiliyor. Bu 6000’den sadece biri Phidippus regius. İşte bu ekip 4 dişi örümceği eğitmeye çalışmışlar. Amaçları yüksek hızlı kameralarla onların sıçrayışlarını kaydetmek. Sonra da bu görüntüleri yavaşlatıp “sen de yavaşlat” etiketiyle paylaşmak.

Bunun için güzel bir düzenek hazırlamışlar. Örümceği bir tarafa yerleştirmişler. Kameraları çalıştırmışlar. Örümcek atlamamış. Hayvana “gel pisi pisi” mi diyeceksin? Normalde hayvanları eğitirken bir ödüllendirme sistemi kullanılır. Mesela örümceği sıçratmak istiyorsanız karşısına lezzetli bir çekirge koyarsınız, o da o çekirgeyi kapmak için sıçrar. Ama örümcekler haftada sadece 1 öğün yedikleri için bu strateji işe yaramamış. Bunun üzerine onlar da yemek vermek yerine ayarlanabilir platformlar kullanarak eğitmeye çalışmışlar. Nihayet 4 tanesinden birini eğitmeyi başarmışlar ve bu eğitilmiş sıçrayan örümceğe “Kim” adını vermişler.

Kim, birbirinden farklı uzaklıklarda ve farklı yüksekliklerdeki platformlardan defalarca sıçramış. Vücudunun iki katı uzunluğunda kısa sayılabilecek atlayışlar da yapmış, altı katı mesafede uzun atlayışlar da… Bunu daha iyi anlayabilmek için şöyle düşünebilirsiniz. En atletik insan bile -örümcek adam hariç- kendi vücut uzunluğunun 1,5 katı kadar sıçrayabilir. Eğer Kim kadar başarılı olabilseydik bir otobüsün üstünden rahatlıkla atlayabilirdik.

Kim, laboratuvarda merdiven atlayışları da yapmış, daha yüksekteki ve alçaktaki platformlara sıçramış. Sıçramadan önce her seferinde bulunduğu yere o ipeksi ağını salgılayarak bir çeşit kendine kurtarma halatı yapmış. Ve gözünün kesmediği uzaklıklara asla sıçramamış. Hatta bilim insanları eğer daha iyi görebilseydi daha uzun atlayışlara cesaret edebilirdi diye düşünüyorlar.

Bu araştırmanın en ilginç taraflarından birisi Dr. Mustafa Bey’in amacı. Çünkü kendisinin uzmanlık alanı örümcekler ya da hayvanlar değil. Manchester Üniversitesi’nde mekanik ve uzay mühendisliği bölümünde araştırmacı. Ne alaka diye düşünüyorsunuz değil mi? Örümceklerin sıçrayışlarını araştırıyor çünkü mikrorobotlar yapmak istiyor. Bu araştırma yöntemine yani doğayı kopyalamaya  biyomimetik deniyor, yaklaşık 2 yıl kadar önce “takım olan mikrorobotlar” konusunda hazırladığım bir videoda bunun ayrıntılarını anlatmıştım.

Neden mikrorobot? Çünkü yapması şu anki teknolojimizle bile çok zor. Bilim insanları at büyüklüğünde robot yaptılar, eşek büyüklüğünde de robot yaptılar. Sonra iyice küçültüp köpek büyüklüğünde de robot yaptılar. Dikkat ederseniz giderek boyutları küçülüyor. Yeni amaçları örümcek kadar küçük ve onun gibi sıçrayabilen robotlar yapmak. Henüz teknoloji o kadar gelişmedi. Ama Kim gibi örümcekleri eğiterek ve sıçrayışlarını inceleyerek nasıl yapılabileceğini anlamaya çalışıyorlar. Onların içindeki hidrolik basıncın ve kas kuvvetinin sıçrama anında nasıl bir güç oluşturduğunu inceliyorlar. Öyle çok kuvvetli kasları yok bu örümceklerin. Onun yerine kanı birdenbire bacaklarına gönderip yüksek basınç oluşturuyorlar.

Bir dahaki sefere evinizde ya da arka bahçenizde sıçrayan bir örümcek görünce korkarsanız aklınıza bunlar gelsin. Kimilerimiz korkup, terliği yapıştırıyor masum hayvana; kimilerimiz de Dr. Mustafa Bey gibi onu eğitip inceliyor. Sonra da gidip o ölçekte robotlar yapmaya çalışıyor.

Nereden buluyorsun bu konuları diye bana sık sık soruyorsunuz. Bakın bu konuyu bu videonun sponsoru sayesinde buldum. Bundle diye bir uygulama duydunuz mu? Türkiye’de geliştirilen ve tüm dünyada kullanılan bir haber uygulaması bu. Ben yaklaşık 1 yıldır iki amaçla bunu kullanıyorum. Birincisi “Son dakika” gelişmelerini takip etmek için. Ama her olayı değil, gerçekten önemli bir gelişme olduğunda, gerçek son dakika bilgisi olduğunda size haber veriyor. Zaten App Store’da 2016’nın, Google Play Store’da da 2017’nin en iyi haber uygulaması seçildi. Benim ikinci kullanım amacım da bugünküne benzer ilginç konuları bulup arşivlemek. Geçenlerde 2.0 güncellemesi yapıldıktan sonra arayüzü daha da kolaylaştı. Ben de dünyadan takip ettiğim dergilerden biri olan National Geographic’de bu konuyla ilgili haberi okuyup arşivime kaydettim. Sonra da biraz daha detaylı bir araştırma yapıp size sunmaya çalıştım. Habercilikte bir prensip vardır: “adamı ısıran köpeğin” değil “köpeği ısıran adamın” haberi yapılır. İşte bu konu o yüzden ilgimi çekti; “insanı ısıran örümcek”lere odaklanıp onlardan korkacağımıza “örümceği eğiten insan”lara odaklanıp geleceğimizi tasarlayalım.