Kategoriler
Bilim Uzay

Büyük Astronomik Keşif: Evrenin Hımlayan Sesi

3 gün önce, 29 Haziran’da 2023’ün en önemli astronomik keşfi açıklandı. Şu anda bütün astronomi ve fizik dünyası yeni paylaşılan bu keşfi konuşuyor. Ben de canlı yayında izledim ama herhangi bir yanlış yapmamak için canlı olarak aktarmayı tercih etmedim. Onun yerine sizlere bu videoyu hazırlayarak, astronomiyle ilgili olmayan kişileri bile heyecanlandırabilecek bu keşfi tane tane anlatmaya çalışacağım. 

Taa Einstein’dan bu yana evrenle ilgili bir şeylerden şüpheleniyoruz. Gravitasyonel dalgalar! “Gravitation” kelimesini yer çekimi şeklinde dümdüz çevirmek istemiyorum onun için çekim, kütle çekimi, cazibe gibi pek çok anlamı da içinde barındıran “gravitasyonel” demeye devam edeceğim. İşte evren tümüyle gravitasyonel dalgalanmalarla dolu. Uzay-zaman kumaşının kendisi dalgalanıyor. Buna da “gravitasyonel dalga arkaplanı” deniyor. Diyorum ama şunu da hemen belirteyim, çok yeni bir alan bu. Bilim insanı olmak isteyip de hangi konuda çalışayım diye düşünüyorsanız aklınızda bulunsun. DEVAMI ▷

Kategoriler
Bilim

Dört Renk Teoremi

Bu haritada kaç renk var? 

Aslında ipucunu sorunun içine renklerle yerleştirdim. Dört renk var: Sarı, Kırmızı, Mavi ve Yeşil. Fakat haritanın tek özelliği bu değil. Hiçbir komşu iki ülke aynı renkte değil. Olsaydı birbirine karışırdı.  Demek ki Dünya ülkelerini birbirinden ayırmak için en az dört renk kullanmamız gerekiyor. Ben daha da ileri giderek şöyle bir iddia da bulunacağım. 4’ten fazla renge ihtiyacımız yok.

Dünyayı renklendirmek için dörtten fazla renk gerekmez! Daha da ileriye gideceğim ve diyeceğim ki… Sadece dünyayı değil, herhangi bir haritayı renklendirmek için dörtten fazla renk gerekmez. Düzlemsel olmak kaydıyla hangi haritayı boyarsanız boyayın, sadece dört renk yeterli. Sadece dört rengi kullanarak, bribrinine bitişik bölgelerin aynı renkte olmamasını sağlayabilirsiniz. İlla Dünya ve ülkeleri haritası olması gerekmiyor. ABD’nin eyaletleri haritasını açın. Dört renk seçin ve boyamaya başlayın.  Hiçbir renk birbirine dokunmayacak, göreceksiniz. İngiltere’nin ilçelerini, “county”lerini boyamak için dört renk seçin. Yeterli olacak, göreceksiniz. Hiçbir renk birbirine dokunmadan boyayabileceksiniz. Aslına bakarsanız tam da bu haritayı boyarken keşfedilmiş bu fikir. Ta 1850’li yıllarda bir botanikçi ve matematikçi olan Francis Guthrie bu haritayı boyarken fark etmiş dört rengin yeterli olduğunu… Kardeşiyle birlikte dönemin meşhur matematikçisi De Morgan’a mektup yazmışlar. Bugün bir öğrencim henüz bilmediğim bir konu hakkında ona bir neden vermemi istedi. Bir şekil herhangi bir şekilde bölünmüşse ve bölmeler farklı renkteyse, dört renk yeterli ama daha fazlası gerekmez.Bu dört rengin istendiği durum aşağıdadır. Beş ve daha fazlası için sorgu icad edilemez… DEVAMI ▷

Kategoriler
Bilim Felsefe

Bilmek… Ne işimize yarayacak?

Pi sayısı ne işimize yarayacak?

Sahi ne işimize yarayacak bu Pi sayısı? Ya da bu tuhaf trigonometri formülleri? Ya da ne bileyim adını sanını belki de bir daha duymayacağımız garip teoremler? Mr. Finch birazdan ne işe yaradığını göstererek, ucu açık bir çek uzatacak. Fakat ben size bu açık çekle neler yapılabileceğine dair birkaç şey göstermek istiyorum.

1857 yılında Altın Gemisi olarak da bilinen SS Central America, içerisindeki yüzlerce yolcusu ve mürettabatıyla kayıplara karıştı. Kasırga sonrası batan bu geminin nerede olduğunu bulmak için büyük bir arayışa girildi. Çünkü gemi şu anki değeriyle 750 milyon dolarlık altın taşıyordu. Fakat geminin enkazı asla bulunamadı. DEVAMI ▷

Kategoriler
Bilim Teknoloji

Beyin okuma makineleri artık gerçek!

Bir insanın kafasına bakıp, onun içinden geçen düşünceleri anlayabilir misiniz? 

Mesela bu kişi sizce ne düşünüyor? Acı çektiği kesin. Terlemiş vücudundan, yüzündeki çizgilerden, gözlerindeki bakışlardan bunu görebiliyoruz.

Peki ya aklından geçen daha karmaşık düşünceleri okuyabilir miyiz? Şöyle parmaklarımızı alnına dokundursak ve beyninin kıvrımları arasında bir yolculuğa çıksak… 

Yok canım, bu sadece bilim-kurgu filmlerine konu olabilecek türde bir senaryo. “Beyin okuma” diye bir şey gerçekte mümkün olamaz… değil mi? DEVAMI ▷

Kategoriler
Bilim Çevre

Dünyanın en büyük şelalesi suyun altında!

Bazen gündelik işlerimin sıkıcı rutininden kurtulmak için hayallere dalıyorum. İşte böyle durumlarda, cep telefonumdaki sonsuz kaydırma anlarında karşıma sayısız görsel çıkıyor. Tropik adalar, turkuaz rengi kıyılar, o kıyılarda suların altında akan şelaleler!

Nasıl yani! 

Hiç fark ettiniz mi bilmiyorum: Dünyanın en ilginç yerleri genellikle adalarda oluyor. Mamutların dönüşü videosunda nesli tükenen hayvanlardan üçünün adalarda yok olduğunu anlatmıştım. Mesela efsanevi Dodo kuşunun bir zamanlar yaşadığı Mauritius Adası’ndan söz etmiştim.  DEVAMI ▷

Kategoriler
Bilim Uzay

Karanlık Madde Var! Hayır Yok! VAR! YOK!

Bu bana, bu da kuşlara…

Ben çalışmaktan yorulunca bu kahveyle enerjim yerine gelecek.  Kuşlar uçmaktan yorulunca bu suyla serinleyip yollarına devam edecek. 

Susuz yazların sayısı artıyor maalesef 🙁Son yıllarda özellikle yaz aylarında bunu yapmaya çalışıyorum. Su içmeye çalışan kuşların o güzel cıvıltılarını duymak ve hatta onları su içerken görmek de en az kahve kadar rahatlatıcı… olur diye düşünüyordum ama kuşları bir türlü göremiyorum!   DEVAMI ▷