Kasırgalar durdurulabilir mi? 7 Başarısız Girişim

Kasırgalar durdurulabilir mi? Kutuplardan getireceğimiz buz dağlarıyla yolları kesilebilir mi? Denizin üstünü ince bir film tabakasıyla kaplayıp onun oluşmasını engelleyebilir miyiz?

Atacaksın kasırganın gözüne bir nükleer bomba. Yetmedi bir tane daha atacaksın. Şaşıracak! Evet, kasırganın gözüne nükleer bir bomba atarsak ne olur?

İşte bu son soru da dahil olmak üzere diğer soruların hepsi ve daha fazlası sorulmuş, araştırılmış ve kasırgaların yıkıcı etkilerini azaltabilmek için teknolojik çözümler aranmış. Çünkü mükemmel bir dünya diliyoruz. Ve nedense “mükemmel”in ne demek olduğunu da en iyi biz biliyoruz.

Bir gün bir dilek dileyeceğim ve bulutların çok arkamda kaldığı bir yerde uyanacağım.

Bulutların, dertlerin, tasaların arkada kaldığı bir dünyayı teknolojiyle yaratmaya çalışıyoruz. Ama ne dilediğinize dikkat edin!

Gökkuşağının üstünde bir yerde

Gökkuşağının üstünde bir yerde yaşayabilmek için verdiğimiz teknolojik mücadelemizin tarihinde kasırga durdurma çalışmalarının çok özel bir yeri var. İşte size kasırgaları durdurmak için önerilen 7 farklı girişim:

1947 – Cirrus Projesi

Tarihte bilinen ilk kasırga durdurma çalışması bir şirket tarafından başlatıldı. General Electric öncülüğünde geliştirilen ve 100 sayfalık bir araştırma raporuyla desteklenen bu projeyi gerçekleştirmek üzere 13 Ekim 1947’de bir uçak havalandı ve doğruca Cape Sable kasırgasına doğru ilerledi. Uçak kasırganın üzerine 82 kg kuru buz boşalttı. Bu işleme “bulut tohumlama” adı veriliyor. İlginç bir şekilde ertesi gün kasırganın yönü istenmeyen bir biçimde değişti ve Georgia’daki Savannah kentini vurdu. Pek çok insan buna bulut tohumlama işleminin sebep olduğunu düşünerek davalar açmaya başladı, dolayısıyla bu tür denemelere bir müddet ara verildi.

1962 – Stormfury Projesi

1962’de Stormfury projesi başlatıldı. Bulut tohumlama yöntemiyle kasırgayı durdurma hipotezinin temelinde kasırganın göz duvarının etrafında yeni göz duvarları oluşturma fikri vardır. Bunun için de gümüş iyodürle tohumlama yapılır. Nitekim 1963’te Beulah Kasırgası’nda bu yöntem kullanıldıktan sonra göz duvarı kayboldu ve rüzgarın hızı %20 yavaşladı. 1963’den 1972’ye kadar bir kaç kasırganın daha hızının bu yöntemler kullanıldıktan sonra %18 ile %31 arasında yavaşladığı gözlemlendi. Ancak bilimsel yöntem açısından baktığımızda bu korelasyon bir nedensellik değildir. Yani bulutlama nedeniyle kasırgaların yavaşladığı henüz kesin kanıtlarla ispat edilememiştir. Dolayısıyla bir hipotezden ibarettir. İşte bu sebeple Stormfury projesi de 1983’de iptal edildi. Geriye acaba bunlar fırtına tohumları ekmenin bir başka deyişle iklim silahı üretmenin bir yolunu mu arıyorlardı şeklindeki komplo teorilerine bıraktı ki Fidel Castro da buna inananlardan biriydi.

1960 – Nükleer bomba fikri

Bu fikir 1960’lı yıllardan beri bazı çevrelerce ciddi ciddi savunuluyor. Jack Reed adında bir meteorolog kasırgaların gözüne suyun altından bir denizaltı gönderme fikrini ortaya atmış. Tam gözün altındayken kasırganın şiddetine göre bir kaç tane hidrojen bombası atılırsa oluşacak sıcak hava dalgası stratosfere doğru yükselirken etrafındaki havayı da ısıtacağı için rüzgarın şiddetini keseceği söyleniyor. Reed’in hesaplamalarına göre 20 megatonluk bir patlama rüzgarın hızını yarı yarıya azaltacaktır. Başka bilim insanlarıysa kasırganın gücünü azaltabilmek için 20 dakikada bir 10 megatonluk bomba atmak gerektiğini hesapladı. O yıllarda pek kimse bu bombalar nasıl olsa okyanusun ortasında patlatılacak diye pek bir şey söylememiş galiba ama oluşacak radyoaktif maddelerin rüzgarlarla dünyanın dört bir tarafını binlerce yıl boyunca harap edeceğini artık çok iyi biliyoruz.

2000 – Denizi yağ ile kaplama fikri

Eskiden denizciler denizi sakinleştirmek için ona yağ dökerlermiş. Bundan yola çıkan araştırmacılar “sandöviç modeli” adını verdikleri bir matematiksel modelle denizle hava arasına bir katman yerleştirme fikrini ortaya attılar. Bu katman dalgalarla havada asılı kalan su damlacıklarının oluşmasını engelleyebilir ve dolayısıyla kasırgaların ihtiyaç duyduğu nemi yok eder. Ancak böyle bir katmanı zararsız yağlarla bile oluştursanız denizdeki yaşama ne olacağı bilinmiyor. Kasırgayı engellerken denizdeki canlı yaşamını yok etme riski de çok yüksek.

2008 – Supersonik Jet uçurma fikri

Kasırganın gözüne süpersonik yani sesten hızlı uçan bir uçak gönderirseniz kasırga durdurulabilir fikri bir profesör ve ekibi tarafından ileri sürüldü ve patenti de alındı. Bu uçakların oluşturacağı sonik patlamanın kasırganın yukarı hareket eden sıcak hava akımını yok edeceği ileri sürüldü. Mach 1.5 hızında uçan iki F-4 jet uçağıyla tipik bir kasırganın yok edilebileceği iddia edildi. Meteorologlar, kasırgaların yarattığı rüzgar enerjisini 1.3 x 1017 Joules/gün bir başka deyişle 1.5 x 1012 Watt olarak hesaplıyor. Bu dünyada bir günde üretilen enerjinin yarısı demek. Tek bir kasırga tarafından üretiliyor. Böyle bir enerjinin iki F-4 uçağıyla sönümlenebileceği iddiası doğal olarak bilim dünyası tarafından pek kabul görmedi. Bir kasırganın gözüne sesten hızlı uçak uçurma fikrini de kimse uygulamadı.

2009 – Deniz Lavabosu fikri

Bu basit fikir şu gözleme dayanıyor: Denizin üstünde sıcak, altında da soğuk su var. Bu ikisini karıştırırsak ne olur? Yüzeydeki su biraz soğur. Tabi denizi karıştırmak o kadar kolay değil. Çok büyük bir enerjiye ihtiyaç var. E bu enerji de dalgalarda olduğuna göre… “Salter Sink”le tanışın. Dalgalarla çalışan bir deniz pompası bu. Çevresindeki sarı çerçeve, dalgalardan gelen enerjiyle yüzeydeki sıcak suyu 200 metre dipteki soğuk suya pompalıyor. Kasırgaların oluşmasını engellemek için denize bunlardan binlercesini yerleştirmek gerekiyor. Bu da henüz ekonomik olarak pek mümkün görünmüyor.

2015 – Atmosfere gaz pompalama fikri

2015 yılında iklim mühendislerinin yaptığı bir bilimsel araştırmaya göre eğer dünyanın atmosferine sülfat gazları pompalarsak dünyaya bir çeşit güneş gözlüğü takmış oluruz ve dolayısıyla okyanusları soğutabiliriz. Böylelikle önümüzdeki 50 yıl içinde kasırgaların sayısı da yarı yarıya azalabilir. Bunun için ne kadar mı pompalamak lazım? 10 milyar ton. Tipik bir volkan patlamasından 10 kat daha fazla. Bu araştırmanın bir delili de var. 1914 ve 1983 yılları en az kasırganın görüldüğü yıllar. 1912’de Alaska’da ve 1982’de Meksika’da yanardağ patlamaları meydana gelmiş. Yani bir felaket başka bir felaketi önlemiş de diyebiliriz.

Atmosfere gaz pompalama fikri okyanusları gerçekten de soğutup kasırgaların sayısını ve gücünü azaltabilir. Ancak bu kez de Afrika sahillerindeki kuraklığı arttırabilir ya da Asya’daki muson rüzgarlarının da önünü kesebilir. Yani kaş yapmaya çalışırken göz çıkartılabilir.

Doğanın çok hassas bir dengesi var. Ve onun bu en güçlü oluşumlarından biri olan kasırgalar da bu dengenin bir parçası. Elbette çok zarar veriyorlar. Ama bir yandan da dünyanın kuru bölgelerini nemlendiriyorlar. Sıcaklığın ekvatordan kutuplara doğru dağılmasını sağlıyorlar.

Böylesine güçlü ve karmaşık bir jeofiziksel fenomeni teknolojiyle durdurmanın yollarını ararken onu durdurduğumuzda neler olacağını da hesaba katmamız lazım.

Hiçbir derdin olmadığı bir yer.

Hayatımız boyunca hiçbir derdin olmadığı bir yer arıyoruz.

Sence böyle bir yer var mıdır Toto?

Teknolojiyle tamamen dertsiz bir dünya yaratmaya çalışıyoruz. Ama ürettiğimiz gemiler, trenler, arabalar bizim dertlerimizi azaltırken dünyanın dertlerini arttırıyor.

Oraya gemiyle ya da trenle gidilmez.

Elbette kasırgalarla mücadele edeceğiz. Ama daha çok yolumuz var.

Çok, hem de çok uzak bir yer.

Yaptığımız şeyler canlı, cansız tüm doğayı etkiliyor. O yüzden ne dilediğimize dikkat etmek lazım.

Ayın arkasında… yağmurun ötesinde…

Teknoloji bizi gökkuşağının üstüne çıkarabilir. Ama fırtınalar, yağmurlar olmazsa gökkuşağı da olmaz unutmamak lazım.  

Gökkuşağının üstünde bir yerde, çok yükseklerde bir ülke varmış diye duydum, bir zamanlar bir ninnide…