Senin yazı tipin ne? Dünyanın en önemli fontları

Hayatınızda her gün muhakkak gördüğünüz, sizi olumlu ya da olumsuz olarak etkileyen bir tasarım ürünü var. Hayır cep telefonunuzdan bahsetmiyorum. Bu öyle bir tasarım ürünü ki eğer bilgisayarla yazı yazıyorsanız onu kullanarak aslında siz de bir tasarım yapıyorsunuz. Seçeceğiniz tipe göre sizi vezir de edebilir, rezil de… Yazı tiplerinin renkli dünyasına hoş geldiniz…

Hızlı bir giriş yapalım. Gerçekten bir tasarımcı gibi davranmak için bilmeniz gereken sadece iki font var. Helvetica ve Comic Sans. İkincisini yazının en sonuna bırakalım çünkü sizi vezir yapacak olan, iyi bir tasarımcı gibi gösterecek olan yazı tipimiz Helvetica. O kadar önemli bir yazı tipi ki hakkında 80 dakikalık bir belgesel yapılmış durumda. Önemli çünkü kullanımını hemen her yerde görebilirsiniz: logolarda, reklamlarda, tabelalarda…

Bu yazı tipi neden bu kadar popüler? Çünkü tipografinin amacına çok uygun bir tasarıma sahip. Okunaklı, net, kolay anlaşılabilir. Tasarımı değil içeriği size gösteriyor. Helvetica, tasarımcısının memleketinden olsa gerek İsviçreli demek Latincede.

Bu kadar yaygın olmasına rağmen Helvetica’yı ilk kez duyan bilgisayar nesli için bir not. Her bilgisayarda yüklü olan Arial fontu var ya. İşte o aslında Helvetica’yı lisanslamadan kullanabilmek için geliştirilmiş bir Helvetica alternatifi. Tüm ölçüleri, Helvetica’nın aynısıdır. Ama güvenle kullanılabilmesi için 10 kişilik bir ekip tarafından detaylarda farklılaştırılmıştır. İkisini ayırdetmek için C harfine bakmanız yeterlidir.

Yazı tiplerinin de bir karakteri var. Hatta insanlar gibi cinsiyetleri… Kalın, tırnaksız, hani biraz kaba saba yazı tipleri daha çok erkeksi bulunurken; ince, kıvrımlı, tırnaklı yazı tipleri kadınsı olarak kabul ediliyor.

Peki bu tırnaklı-tırnaksız ne demek? Tırnaklı fontların adeta elleri ayakları, omuzları vardır. Tırnaksız olanlar düzdür. Genel olarak uzun metinlerde tırnaklı fontların okumayı kolaylaştırdığı kabul edilir. Tırnaksız olanlar daha kısa olan başlıklarda, çok küçük yazılarda ve dijital ekranlarda tercih edilir.

Courier için kütüphanecilerin kullandığı ciddi bir yazı tipidir ve kullanırsanız inek gibi görünebilirsiniz derler ama Hollywood için bir senaryo yazmak isterseniz bundan başka bir yazı tipi kullanamazsınız. Senaryo standardı Courier 12 puntodur. Çünkü bu şekilde yazılan bir sayfa senaryo üç aşağı beş yukarı, yaklaşık bir dakikalık görüntüye denktir.

Sinema dünyası için senaryo yazmak yerine afiş tasarlamak isterseniz kullanacağınız font tabi ki Trajan’dır. Neredeyse posterlerin yarısından fazlasında bu font kullanılır.

Trafik levhalarında tümüyle büyük harf kullanılmaz çünkü yüksek hızlarda küçük harfler daha okunaklıdır.

Eğer bilgisayarla yazı yazanlardansanız muhtemelen varsayılan yazı tipiniz Calibri’dir. 8 yıldan daha uzun bir süredir yazı yazıyorsanız eski aşkınız Times New Roman’dır. Tırnaksız fontlar dünyasında Helvetica ne kadar meşhursa, tırnaklı fontların dünyasında Times New Roman da o kadar meşhurdur ve aslında İngiliz gazetesi The Times için ta 1931’de tasarlanmıştır.

Dünyanın ilk fontunu aslında matbaayı da icat eden Gutenberg tasarlatmıştır: 1455’de basılan ilk kitap olan İncil için tasarlanmıştır ve dik harflerden oluşan bir fonttur. Fontların bu karakteristiğine yani dik yazımına “Roman” adı verilir. 1500’lerde matbaacılık işine İtalyanlar’da girer ve el yazısına daha çok benzeyen yatık karakteristikli fontları tasarlarlar. Neden mi? Çünkü bu şekilde aynı sayfaya daha çok yazı sığabilmektedir. Dolayısıyla bu tarz fontlar kullanıldığında kitabın sayfa sayısı azalır, fiyatları ucuzlar. Yatık yazı karakteristiğini icat ettikleri için buna da İtalya’dan anlamında “italik” adı verilir.

Karakterlerinin yanı sıra fontların bir psikolojisi de olduğu söylenir. Bana yazı tipini söyle sana hangi karakterde olduğunu söyleyelim:
Times New Roman: Güvenilir
Bodoni: Etkileyici
Georgia: Saygın
Garamond: Azimli
Baskerville: Geleneksel
Helvetica: Evrensel
Verdana: Temiz
Arial: Modern
Century Gothic: Objektif
Calibri: Stabil
Rockwell: Cesur
Courier: Güçlü
Museo: Modern
Clarendon: Sağlam
Bevan: İhtişamlı
Lobster: Feminen
Zaphino: Seçkin
Pacifico: Arkadaş canlısı
Lucida: Şaşırtıcı
Brush Script: Yaratıcı
Infinity: Özel
Eurostyle: Modaya uygun
Majaram: Stil sahibi
Matchbook: Keskin
Politica: Zeki

Gelelim font dünyasının yaramaz çocuğuna. Diğer tüm fontları şimdi unutabilirsiniz. Helvetica’dan sonra bilmeniz gereken ikinci önemli font: Comic Sans. Dünyanın en tartışmalı, hafif karakterli, sevilmeyen, itici fontu. Buna rağmen bir o kadar da yaygın. Profesyonel tasarımcılar bu fontu her gördüğünde sinir krizleri geçirmeye başlar. Hatta bazıları o kadar ileriye gitmiştir ki fontun yasaklanması için bir web sitesi açılmıştır: Ban Comic Sans. Biraz abartmışlar sanki.

Yazı iletişimin temeli ve gördüğünüz gibi yazı tipleri bunu doğrudan etkiliyor. Hepimiz yazdığımıza göre en azından yazı tipini doğru seçerek tasarıma bir adım atabiliriz. Peki ya sizin yazı tipiniz ne? Hadi gecikmeden yorumlar kutusunun içine Arial fontunu kullanarak yazın. Daha çok işaret dilinden hoşlanıyorsanız buna basmanız da yeterli.

Tasarım, teknoloji ve bunların kesiştiği yerlerdeki sanatla ilgili hikayelerim devam edecek. Abone olarak takip edebilirsiniz.